Monument

Water wast herinnering niet weg

Op 17 augustus 2004 werd het monument voor de omgekomenen op de Hell Ships onthuld door twee overlevenden en twee kleinkinderen.
Het initiatief voor de oprichting werd genomen door de Bond Ex-Geïnterneerden en Gerepatrieerden van Overzee, BEGO.
Het bronzen schip is ontworpen door Anneriet de Pijper; het Helmstad-granietsteen was de keus van (oud)-bestuursleden van de BEGO.
Het monument kwam tot stand met giften van over- levenden en nabestaanden en subsidies van diverse organisaties.

Het verhaal bij het monument                                                               




Vanaf begin 1942 tot half 1945 werden door de Japanse bezetters in Zuidoost-Azië ruim 68.000 dwangarbeiders over zee getransporteerd waarvan er meer dan 22.000 zijn omgekomen. De dwangarbeiders waren zogenaamde ABDA-militairen
(American, British, Dutch en Australian), die krijgsgevangen waren gemaakt.
Maar ook burgers en romusha’s, geronselde inlandse werkkrachten, werden als dwangarbeiders ingezet.
Allen moesten slavenarbeid verrichten bij de aanleg van vliegvelden in onder meer Singapore en bij de spoorwegen in Birma, Siam en op Sumatra: de beruchte Pakan Baroe-spoorlijn.
De transporten vonden plaats onder mensonterende omstandigheden. De dwangarbeiders werden, soms met duizenden opeengepakt, vervoerd in de scheepsruimen. De ondraaglijke tropische hitte of de ijzige kou in de noordelijke streken eisten hun tol, maar ook het gebrek aan water, voedsel en sanitair kostten velen het leven. De Japanners vonden een sterftepercentage van
vijf procent toelaatbaar, maar overschreden hun eigen norm steeds ruimschoots.
Deze transportschepen werden daarom Hell Ships genoemd.
Omdat de Hell Ships, zoals de Junyo Maru, niet gemarkeerd waren met tekenen van het Rode Kruis of iets anders waaruit bleek dat er gevangenen aan boord waren en er vaak oorlogsmaterieel zichtbaar aan dek stond, werden ze door de geallieerden aangevallen en getorpedeerd.
Het monument is opgericht als herinnering aan de slachtoffers en als inspiratie voor een vreedzame wereld.

Het verhaal bij de SHSJZ

 

Bij de BEGO bestond behoefte om de jaarlijkse herdenking in Bronbeek ook voor de toekomst zeker te stellen. Daarnaast werd het noodzakelijk om de concrete organisatie van de herdenkingsdag en de samenkomst in de Kumpulan over te dragen aan een jongere generatie. Daarom hebben vijf enthousiaste BEGO-leden op 27 september 2012 de Stichting Herdenking Slachtoffers Japanse Zeetransporten 1942–1945 (SHSJZ) opgericht. De onvolprezen BEGO-voorzitter Freddie Cochius die twee weken na de oprichting van de SHSJZ overleed, was een groot voorstander van dit initiatief.

In korte tijd is een Stichtingsbestuur samengesteld onder leiding van drs. Heiko Roelfsema (voorzitter), geneticus/counselor, die u de afgelopen jaren als ceremoniemeester en inleider tijdens de herdenkingen hebt leren kennen. In het bestuur hebben Wiebe Arts, humanistisch raadsman bij Defensie; Marjet Cochius, lid BEGO-bestuur; Lies Harwig, lid BEGO-bestuur, en Lilianne van Soest, orthopedagoog, zitting genomen.





De uitbreiding van het monument voor de slachtoffers van de Japanse Zeetransporten

Achtergrond:
Vier jaar geleden is de SHSJZ opgericht met de opdracht om de jaarlijkse herdenking in september te organiseren. Ook moest er een antwoord komen op de zeer lang bestaande en vurige wens bij overlevenden en nabestaanden van slachtoffers van de Japanse Zeetransporten om deze slachtoffers een naam te geven. Op het monument staat dat we 68.000 slachtoffers herdenken waarvan 22.000 krijgsgevangen ABDA militairen. Zij allen werden door zgn. Hell Ships verplaatst vanuit de kampen naar de beruchte spoorlijnen van Birma, Siam en Sumatra, maar ook naar Japan zelf om in de mijnen te werk gesteld te worden of ergens anders in de archipel vliegvelden aan te leggen.
Gezien de enorme aantallen slachtoffers en het ontbreken van ontelbare namen was het voor de Stichting onmogelijk om de slachtoffers een persoonlijke naam op het monument te geven.
Recent historisch onderzoek naar deze Hell Ships liet echter zien, dat niet alleen het aantal slachtoffers (incl. overlevenden)
veel groter was dan voorheen bekend was, maar ook het aantal Hell Ships en het aantal vaarten per schip.
Waarschijnlijk zijn meer dan 100.000 krijgsgevangenen een of meerdere malen op Hell Ships verplaatst en naar alle waarschijnlijkheid is het aantal krijgsgevangenen dat deze Hellevaarten niet heeft overleefd ook veel groter dan 22.000.
Uit ditzelfde onderzoek blijkt dat er meer dan 350 vaarten op zeker 182 Hell Ships zijn gemaakt.
Hoewel de omstandigheden vrijwel altijd onbeschrijfelijk slecht en onmenselijk waren, zijn lang niet alle schepen getorpedeerd of gebombardeerd.
Zodoende konden zij meerdere vaarten maken. Toch maken we bewust geen onderscheid tussen de verschillende schepen en omstandigheden. Er is geen gradatie in onmenselijkheid.

Door dit grote aantal schepen kwam het bestuur SHSJZ op het idee om niet persoonsnamen maar scheepsnamen rond het bestaande monument te plaatsen.
Een tweetal ontwerpers is gevraagd om hun ontwerp in te sturen. Het bestuur heeft gekozen voor het ontwerp van de jonge Arnhemse ontwerpster Saakje Visser. Zij is in 2008 (cum laude) afgestudeerd op ProductDesign, ArtEZ te Arnhem en zij werkt graag in opdracht en zoekt in haar werk naar een logisch verband tussen verhaal, materiaal en beeld.
Het ontwerp zit dan ook vol symboliek. In een groot vlak van 30 m2 is de zee gesymboliseerd waarin de 182 scheepsnamen op verschillende hoogte, als golven zijn geplaatst. Aangezien bijna alle Japanse transportschepen twee namen voerden, Suez Maru, Junyo Maru, Nichimei Maru, staan er ruim 350 naambordjes.
Daarmee wordt een imposant beeld gegeven van de omvang van de tragedie van de Hell Ships. Het bestaande monument staat midden in de zee en lijkt er als een machtige golf uit te ontstijgen. Aangezien de scheepsnamen in schrijfletters zijn afgebeeld zullen zij in de zon gaan glimmen zodat ze op afstand als kuiven op de golven lijken.

De uitbreiding van het monument zal op zaterdag 12 september 2015 tijdens de jaarlijkse herdenking, nu 70 jaar na de capitulatie van Japan, onthuld worden door één van de allerlaatste overlevende van de Hell Ships te samen met de nabestaande van de tweede en een van de vierde generatie.



2015.        

Monitored by BelStat - Your Site Counts